Sit Ne Demektir?
Sit, tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin izlerini taşıyan, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları ile kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu, sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanlar olarak tanımlanır. Sit alanları, hem kültürel hem de doğal mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılması açısından büyük bir öneme sahiptir.
Sit Türleri Nelerdir?
Sit türleri, genel olarak dört ana kategoriye ayrılmaktadır: Doğal Sit, Kentsel Sit, Tarihi Sit ve Arkeolojik Sit. Bu türler, “kültürel sitler” ve “doğal sitler” olarak iki ana grupta toplanabilir. Ayrıca, birden fazla sit türünün aynı alanda bulunması durumunda “karma sit” olarak adlandırılan bir başka kategori daha bulunmaktadır.
Tarihi Sit Nedir?
Tarihi sitler, insanlık tarihi, milli tarihimiz veya askeri harp tarihi açısından çok önemli olayların yaşandığı ve bu sebeple korunması gereken alanlardır. Bu sitler, geçmişin izlerini taşıyan, önemli tarihi olayların cereyan ettiği mekanlar olarak tarihi ve kültürel mirasın korunması açısından büyük önem arz eder.
Arkeolojik Sit Nedir?
Arkeolojik sitler, insanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yer altında, yer üstünde ve su altındaki kalıntılarını barındıran, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan yerleşimler ve alanlardır. Arkeolojik sitler, üç dereceye ayrılır:
Birinci Derece Arkeolojik Sitler: Tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünleri olup, sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özellikleri yansıtan kent kalıntıları ile yerleşim alanlarıdır. Bu alanlar, taşınmaz kültür varlıklarına ait kalıntılar ve buluntuların yoğun olarak bulunduğu yerlerdir.
İkinci Derece Arkeolojik Sitler: Birinci derece sitlerden daha az yoğun kültür varlığı kalıntı ve buluntusuna sahip olan, ancak yine de önemli olan yerleşim alanlarıdır. Bu alanlarda modern yerleşim birimleri ile doku bozulmaları görülebilir.
Üçüncü Derece Arkeolojik Sitler: Ender rastlanılan buluntulara sahip veya bilimsel araştırmalar ve çevresel gözlemler sonucunda kültür varlığı bulunma olasılığı olan alanlardır. Ayrıca, Birinci ve İkinci Derece Arkeolojik Sitlerle etkileşim içinde olup, bu alanların korunmasında kamu yararı bulunan yerlerdir.
Kentsel Sit Nedir?
Kentsel sitler, mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özellikleri bulunan, bir arada bulunmaları ve bir bütün olarak bulundukları yerleşmenin ait oldukları dönemin yaşam biçimini gelecek nesillere aktarmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla değere sahip olan alanlardır. Bu sitlerde yapılar, bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar, sokak ve meydanlar gibi kültürel ve tabii çevre elemanları bir arada bulunur.
Doğal Sit Nedir?
Doğal sitler, jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmaları nedeniyle olağanüstü özelliklere sahip yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan korunması gerekli alanlardır. Bu alanlar, doğal güzellikleri, ender ekosistemleri ve jeolojik yapıları ile dikkat çeker.
Karma Sit Nedir?
Karma sitler, birden fazla kültürel sit türünün aynı alanda bulunduğu yerlerdir. Bu kategoride, “arkeolojik – kentsel sit”, “arkeolojik – tarihi sit”, “arkeolojik – tarihi – kentsel sit” ve “tarihi – kentsel sit” alanları bulunmaktadır. Karma sitler, farklı sit türlerinin birleşiminden oluşan, dolayısıyla daha kapsamlı bir koruma gerektiren alanlardır.
Sonuç olarak, sit alanları, tarihi, kültürel ve doğal mirasın korunması açısından büyük öneme sahiptir ve bu alanların korunması, gelecek nesillere aktarılması adına büyük bir sorumluluk taşımaktadır.
